“Maria, jij houdt van dansen toch?”, vraagt haar vader. Maria lacht. Ze speelt met een barbiepop. Pas na lang aandringen, knikt ze voorzichtig. “Het allerliefst spelen Maria en Miral samen thuis”, zegt hij. “Ik droom van een goede toekomst voor mijn dochters. Dat ze gaan leren wat ze willen en zelf hun toekomst kunnen kiezen.”

• Maria Hameed – 4 jaar, gaat naar groep 1. Geboren in Tartous, Syrië, en nu twee jaar hier.

De verschrikkingen van een oorlog raken ons het hardst wanneer kinderen daarvan het slachtoffer zijn.

In de tentoonstelling Kinderen van de oorlog wordt dit invoelbaar aan de hand van verhalen en ervaringen van Nijmeegse kinderen die getuige waren van oorlogsgeweld. Aan de hand van vijf thema’s, waaronder joodse kinderen, Duitse kindsoldaten en het bombardement van 22 februari 1944 wordt het lot van kinderen in de Tweede Wereldoorlog in beeld gebracht. Kinderen die recent uit oorlogsgebied naar Nijmegen zijn gekomen, waaronder uit Syrië, krijgen een gezicht in de serie foto’s die Annie van Gemert speciaal voor de tentoonstelling vervaardigde. De tentoonstelling is het resultaat van een bijzondere samenwerking tussen Museum Het Valkhof, Werkgroep Oorlogsdoden Nijmegen en Stichting Beeldmix. Kinderen van de Oorlog opent aan het begin van een jaar waarin veel aandacht is voor de herdenking van het bombardement op Nijmegen op 22 februari 1944, in 2019 75 jaar geleden.

"Tijdens de oorlog wilde ik alleen maar met mijn neefjes en nichtjes spelen. Zeven jaar geleden zijn we uit Syrië vertrokken. Ik mis ze. Wat ik raar vind aan Nederland is dat de straten hier zo stil zijn. Ik hou van drukte. Later wil ik werken en een huis kopen en daar dan met vriendinnen wonen. Vrijheid!"

• Razan Aymen Mezyan Momo – 15 jaar, zit in 2VMBO, geboren in Damascus, Syrië en nu drie jaar hier.

Thema

JOODSE KINDEREN

In de jaren dertig van de vorige eeuw was Nijmegen uitgegroeid tot een bedrijvige stad met meer dan 90.000 inwoners. In 1941 telde de stad 666 Joodse inwoners. Daaronder bevonden zich 110 Duitse Joden, die waren gevlucht voor het Nazi-bewind. Verreweg de meeste Nijmeegse Joden behoorden tot de middenstand – velen waren handelsreizigers of venter.

Tijdens de crisis van de jaren dertig kwam een groot deel van hen in grote armoede terecht. Eerder in 20ste eeuw hebben zich in Nijmegen ook enkele Joodse ondernemersfamilies gevestigd, waaronder de familie Van Zwanenberg en de gebroeders De Wijze. Op 10 mei 1940 viel het Duitse leger Nederland binnen en diezelfde dag nog werd Nijmegen ingenomen. Al snel daarna werden de Joodse inwoners door diverse maatregelen steeds verder geïsoleerd. Ook Joodse kinderen werden hierdoor getroffen Vanaf augustus 1941 werden ze geweerd van niet-Joodse scholen en in 1943 konden ze in Nijmegen alleen nog lager onderwijs volgen.

ANNIE VAN GEMERT(1958)

Annie werkt aan documentaire fotoprojecten waarvan de foto’s in boekvorm gepubliceerd worden. Sinds 1990 heeft zij zich geprofileerd als fotografe met een interesse voor werelden die op het punt staan te verdwijnen en te veranderen. Zij is gespecialiseerd in interieurs, portretten en geënsceneerde documentaire fotografie. Gedreven door haar nieuwsgierigheid naar levens die zich grotendeels achter gesloten deuren afspelen maakte zij projecten over onbekende werelden zoals jongensachtige meisjes en meisjesachtige jongens, kloosters, grote gezinnen en schooluniformen. Kenmerkend voor haar aanpak is dat zij deze besloten werelden vaak jarenlang volgt en observeert. Het interieur en/of de identiteit en de relatie van de geportretteerde met zijn of haar leefomgeving staat hierbij centraal.

Thema

KINDEREN AAN DE KANT VAN DE BEZETTER

Kinderen van NSB-leden
De Nationaal-Socialistische Beweging werd in Nederland opgericht in 1931. Het was een partij die steeds meer aansluiting zocht bij het nationaalsocialistische gedachtegoed van Hitler. De kinderen van NSB-leden waren vóór de oorlog vaak in een sociaal isolement terecht gekomen en dat werd na mei 1940 nog versterkt omdat de partij (en daarmee ook de ouders) actief meewerkte met de Duitse bezetter. Ze werden vaak gemeden door vrienden op school en anderen uit de buurt wilden niet meer met hen omgaan. Sommige kinderen kregen klappen. Na afloop van de oorlog kregen de kinderen pas echt de rekening gepresenteerd van de keuze van de ouders: Niet de schuld, wel de straf. Niet de oorzaak, wel de gevolgen. Niets verkeerd gedaan en toch fout.